Eksploratorzy

Pomnik poświęcony pamięci osób deportowanych z Francji, Belgii, Holandii i Norwegii, głównie członków Ruchu Oporu i ludzi nie deklarujących współpracy z Niemcami.
Aresztowani byli w ramach akcji Nacht und Nebel (Noc i mgła) i osadzeni w ośmiu obozach na Dolnym Śląsku. Wielu z nich zostało zgładzonych w siedzibie Gestapo przy ul. Sądowej i więzieniu przy ul. Kleczkowskiej. Dlatego też pomnik zlokalizowano naprzeciwko budynku byłego gestapo. Liczba ofiar nie jest znana. Wiadomo tylko, że Sondergericht (Sąd specjalny) rozpatrywał sprawy około 2150 więźniów.

Pomnik powstał z inicjatywy stowarzyszenia Nuit et Brouillard (Noc i mgła), a jego autorami są wrocławscy rzeźbiarze: Bernard Lewiński i Józef Sztajer. Wykonano go z sjenitu z Przeborowa i granitu strzegomskiego. Odsłonięcie odbyło się 10 maja 1975 roku. z udziałem przedstawicieli rządów Francji, Belgii, Holandii i Norwegii. Realizację pomnika prowadził architekt Janusz Przyłęcki z Wydziału Architektury Urzędu Miejskiego.

źrodło: Janusz Przyłęcki - Wrocławskie pomniki, rzeźby i kompozycje przestrzenne, Część 1